Zaburzenia sensoryczne u dzieci – PORADY EKSPERTA

Najczęściej u dzieci spotykamy się z zaburzeniami modulacji sensorycznej czyli nieprawidłowym wzmacnianiu lub hamowaniu bodźców zmysłowych docierających do mózgu. Jeśli dany bodziec jest nadmiernie wzmacniany - bywa odbierany jako coś bardzo nieprzyjemnego . Mówimy  wtedy o nadwrażliwości  sensorycznej. Może to być nadwrażliwość  na dotyk, zapachy i smaki, wzrokowa czy słuchowa a nawet przedsionkowa (czyli niepewność grawitacyjna lub unikanie ruchu).

Z drugiej strony przy nadmiernym hamowaniu informacji sensorycznej, mówimy o podwrażliwości  na bodźce. Taka osoba zauważa jedynie silne bodźce, często je nadmiernie poszukuje. Ta cecha może również występować w obrębie różnych systemów zmysłowych. Najczęściej spotykamy dzieci  poszukujące doznań ruchowych lub czucia głębokiego ( np. mocny dotyk i ściskanie, ocieranie lub uderzanie częściami ciała o przedmioty lub innych ludzi, zeskakiwanie na kolana z wysokości ).

Innym  częstym rodzajem zaburzeń integracji sensorycznej są zaburzenia posturalne i okoruchowe. Wiążą się z przetrwałymi odruchami niemowlęcymi, nieprawidłowym napięciem mięśniowym, obniżoną równowagą, koordynacją , kontrolą sylwetki oraz słabym czuciem własnego ciała.

Co ważne zwykle różne rodzaje zaburzeń integracji sensorycznej współwystępują ze sobą, tworząc swoisty „mix” objawów. Jest to bardzo indywidulane, dlatego nie ma jednej gotowej  ramy, która jednoznacznie określałaby jak funkcjonuje dziecko z zaburzeniami SI.

Zaburzenia sensoryczne u dzieci - potrzeba obserwacji

Już od okresu niemowlęcego warto się przyglądać jak maluch reaguje na bodźce. Czy lubi dotyk, czy go wręcz unika. Jak reaguje na dźwięki czy światło. Czy poszukuje ruchu, dopominając się o noszenie, bujanie, kołysanie czy wręcz nie lubi być noszone a każda zmiana pozycji wywołuje przestrach. A może ma problem z jedzeniem większych kawałków pokarmów?

Drugim aspektem jest obserwowanie rozwoju ruchowego malucha. Czy jest bardzo przyspieszony czy poniżej normy wiekowej? Może dziecko mało problemy napięciem mięśniowym i było rehabilitowane?  Czy dziecko jest nadmiernie ostrożne, mało ruchliwe, preferujące siedzący tryb życia (dla małych dzieci nie jest to normą). Czy może wręcz przeciwnie poszukuje bodźców wspinając się na regały, skacząc ze stołu na podłogę czy huśtając się godzinami na huśtawce. 

Jeśli starsze dziecko ma problemy z równowagą, koordynacją czy nauką jazdy na rowerze – to również powinno zwrócić naszą uwagę. Dzieci jedzące bardzo wybiórczo np. ze względu na konsystencje lub zapach pokarmów- również są w tzw. grupie ryzyka. Kolejną grupą są dzieci nadruchliwe, z problemami z koncentracją uwagi,  w tym dzieci z trudnościami w dostosowywaniu się do reguł panujących w grupie przedszkolnej lub szkolnej. Dzieci, które mają trudności szkolne, również warto zbadać pod katem oceny procesów integracji sensorycznej.

Co może wzbudzać wątpliwości i kiedy udać się do lekarza?

Każdy z nas ma jakieś drobne lub większe deficyty sensoryczne. O zaburzeniach mówimy wtedy, gdy problemy z odbiorem i przetwarzaniem bodźców zmysłowych utrudniają codzienne funkcjonowanie dziecka, wpływając na jego rozwój, relacje rodzinne oraz kontakty rówieśnicze.

Przykładów niepokojących zachowań jest wiele i zwykle występują one w powiązaniu ze sobą, dlatego dla szczegółowego zapoznania się z objawami zaburzeń SI u niemowląt i dzieci młodszych a także dzieci starszych, zapraszam na moją stronę www.charezinska.pl.

Diagnozą procesów integracji  sensorycznej nie zajmują się lekarze, a terapeuci integracji sensorycznej. Są to pedagodzy, psycholodzy, fizjoterapeuci oraz logopedzi, który ukończyli dwustopniowy kurs, dający im prawo prowadzenia diagnoz oraz terapii SI.

Można więc zgłosić się do rejonowej poradni psychologiczno-pedagogicznej z prośbą o ocenę procesów integracji sensorycznej u dziecka lub wykonać taką diagnozę w prywatnym gabinecie. Natomiast w przypadku małych dzieci, również można próbować wykonać diagnozę w ośrodkach wczesnej interwencji- jeśli zatrudniony jest  tam specjalista od integracji sensorycznej.

Na czym polega  terapia tego rodzaju zaburzeń?

Dzieci z tym rodzajem dysfunkcji, poddaje się terapii integracji sensorycznej. Jest to najbardziej lubiana przez maluchy i starszaki forma zajęć terapeutycznych- ponieważ prowadzona jest w formie zabawy. Dziecko myśli, że cały czas się bawi, a terapeuta tak dobiera ćwiczenia, żeby odpowiednio kierować procesem terapeutycznym dziecka. Terapia jest zawsze 1 na 1. Prowadzona jest na specjalnej sali wyposażonej w sprzęt podwieszany (huśtawki, hamaki, platformy) oraz inne sprzęty i pomoce stymulujące zmysły.  Dodatkowo rodzice dostają informację w jaki sposób pracować z dzieckiem w domu,  jak modyfikować środowisko pod względem bodźców, żeby było ono przyjazne dla dziecka. Średni czas terapii szacuje się na 2 lata, ale u każdego dziecka jest to kwestia indywidualna.

Zaburzenia sensoryczne u dzieci - czy pokój dla dziecka powinien być zrobiony w szczególny sposób?

Tak. Oczywiście wszystko zależy od rodzaju zaburzeń ale podam kilka przykładów. Dziecko z nadwrażliwością słuchową, powinno mieć jak najcichszy pokój w mieszkaniu (nie od ulicy). Nadwrażliwiec   wzrokowy- nie powinien mieć w pokoju zbyt dużo zabawek – zwłaszcza na wierzchu. Dobrze jest wtedy wszystkie pluszaki, kolorowe gry czy książki trzymać w pojemnikach czy szafie. Preferowane są stonowane kolory i jak najmniej pstrokatych elementów. Czasami  wskazane są zasłony zaciemniające i wyciszające dźwięki z zewnątrz. Ważne jest prawidłowe dobranie krzesła i stołu do wysokości dziecka a także odpowiedniego oświetlenia (nie polecane jest światło jarzeniowe). Nadwrażliwiec na zapachy nie powinien mieć pokoju naprzeciwko kuchni- bo zapachy dobiegające stamtąd mogą być dla niego niekomfortowe. Najważniejsze na koniec: wszystkie dzieci a te z zaburzeniami SI  w szczególności, powinny mieć w pokoju platformę do huśtania, huśtawkę, hamak itp. Aktywności typu bujanie i huśtanie stymulują nie tylko zmysł przedsionkowy ale całą integrację sensoryczną a tym samym  wspierają całościowy rozwój naszego dziecka. Tak więc bujanie, kołysanie, huśtanie  jest wskazane dla prawidłowego rozwoju już od okresu niemowlęcego.

Aleksandra Charęzińska- pedagog specjalny, terapeuta integracji sensorycznej, specjalista diagnozy i terapii pedagogicznej, instruktor Masażu Shantala. Prowadzi diagnozę i terapię integracji sensorycznej, konsultacje, szkolenia, warsztaty oraz zajęcia dla rodziców, opiekunów, niemowląt i dzieci. Pokazuje rodzicom i specjalistom jak wspierać rozwój niemowląt i dzieci poprzez codzienne aktywności i zabawy stymulujące zmysły. Kontakt: www.charezinska.pl

WARTO WIEDZIEĆ:

Młoda Polska projektantka Agnieszka Wiczuk zaprojektowała specjalną platformę  wspierającą rozwoju sensoryczny każdego dziecka od samego początku a zwłaszcza szczególnie ważna dla dzieci z zaburzeniami i z grupy ryzyka jak np. wcześniaki. Memola jest Multisensoryczną kołyską która przekształca się w kosz sensoryczny a później huśtawkę.